Grasica i jej rola w funkcjonowaniu układu odpornościowego

Grasica jako gruczoł i jeden z narządów pierwotnych układu odpornościowego pełni bardzo ważną rolę i wpływa na jego prawidłowe działanie.
Dostarcza układowi odpornościowemu dojrzałych limfocytów T, które odgrywają nadrzędną rolę w układzie odpornościowym, ponieważ od ich działania zależy rodzaj odpowiedzi immunologicznej, jej nasilenie, kierunek i czas działania. W grasicy dojrzewają komórki limfocytów T, które pierwotnie są wytwarzane przez szpik kostny, a następnie transportowane do grasicy. Grasica wytwarza hormony i substancje takie jak tymopoetyna, tymozyna, tymulina oraz tymostymulina, które mi.in. stymulują proces dojrzewania limfocytów T. Podczas procesu dojrzewania w grasicy limfocyty T „uczą się”/zostają zaprogramowane do właściwego działania w układzie odpornościowym, identyfikowania i zwalczania bakterii, wirusów czy komórek nowotworowych. Limfocyty T uczą się rozróżniać antygeny własne od obcych, zanim przejmą swoją docelową funkcję obronną jako komórki zabójcze, pamięciowe, pomocnicze lub supresorowe we wtórnych narządach limfatycznych (węzłach chłonnych, migdałkach czy śledzionie). Dlatego też zależne od grasicy procesy dojrzewania i różnicowania limfocytów T mają bardzo duży wpływ na uzupełnianie tych komórek, a tym samym na utrzymanie sprawności działania układu immunologicznego.

Jaką rolę odgrywa prawidłowo funkcjonująca grasica?

Grasica pełni istotną rolę w:

Kształtowaniu się układu odpornościowego i kontroluje rozwój obwodowych narządów limfatycznych takich jak węzły chłonne czy śledziona;

Różnicowaniu i dojrzewaniu limfocytów T ( w tym także komórek NK – „naturalnych zabójców) – a więc w skutecznej obronie przed patogenami, a także komórkami nowotworowymi;

Rozwoju tolerancji immunologicznej na endogenne tkanki – eliminuje autoreaktywne limfocyty, które mogłyby zaatakować tkanki i komórki organizmu – a przez to ma udział ochronie przed chorobami autoimmunologicznymi;

Kontroli tworzenia krwi (hematopoezy) w szpiku kostnym – a przez to w utrzymaniu równowagi komórek krwi;

Wydzielaniu peptydów (białek), cytokin i czynników wzrostu – czyli koordynacji działania i kontroli układu odpornościowego organizmu

Rozwój grasicy i jej funkcjonowanie wraz z wiekiem oraz wpływ na układ odpornościowy.

Grasica rozwija się od okresu płodowego do mniej więcej pierwszych 2 lat życia dziecka i utrzymuje swój rozmiar i wagę (mnij więcej 20-25g) aż do okresu dojrzewania, ale już po nim następuje proces jej stopniowego zaniku (nazywany inwolucją). W okresie zarodkowym grasica kontroluje rozwój pozostałych narządów limfatycznych należących do układu odpornościowego, a dodatkowo w okresie niemowlęcym steruje rozwojem ich zdolności immunologicznych. Jeśli z jakichś przyczyn nie dojdzie do prawidłowego rozwoju grasicy w życiu płodowym lub braku jej wykształcenia wtedy dochodzi do znacznego osłabienia odporności. Grasica jest więc kluczowa w prawidłowym rozwoju odporności.

Niestety już około 25 roku życia ilość wytwarzanych przez grasicę hormonów zaczyna spadać co może przekładać się na słabszą pracę układu immunologicznego. Dodatkowo bodźce stresogenne takie jak długotrwały lub bardzo silny stres, używki, stosowanie niektórych leków np. glikokortykosteroidów oraz antybiotyków wpływają niekorzystnie na funkcjonowanie grasicy, a równocześnie na wytwarzanie np. tymozyny i mogą powodować przyśpieszenie procesu zmniejszania się grasicy i w konsekwencji szybsze osłabienie działania układu odpornościowego. Proces stopniowego zaniku grasicy wraz z wiekiem doprowadza do tego, że u osób po 60 roku życia grasica może mieć już wagę mniejszą niż 0,5 g (z 20-25 g w okresie dojrzewania) – jej zmniejszenie, a przez to wytwarzanie mniejszej ilości limfocytów T ma wpływa na obniżenie wydajności immunologicznej. Jednakże proces wytwarzania limfocytów w grasicy trwa przez całe życie, a wraz z postępującym zanikiem grasicy jej funkcje częściowo przejmują węzły chłonne i szpik kostny.

Bibliografia:

  • J. Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek, T. Stokłosa, Immunologia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
  • A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka. Tom III. Układ naczyniowy, wyd. IX, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018.
  • K. Ostrowski, W. Bem: Histologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1995.
  • Nishino M., Ashiku S.K., Kocher O.L. i wsp. The thymus: a comprehensive review. RadioGraphics 2006; 26; 335–348.
  • A. L. Goldstein, A. Guha, M. M. Zatz. A. White: Purification and Biological Activity of Thymosin, a Hormone of the Thymus Gland. Proceedings of the National Academy of Sciences Jul 1972,69 (7)1800-1803.
  • Pica F. i wsp., Serum thymosin α 1 levels in patients with chronic inflammatory autoimmune diseases. Clin. Exp. Immunol., 2016, 186, 1: 39–45.
  • A. B. Skotnicki, J. Blicharski, J. Lisiewicz i wsp.; Wpływ preparatu TFX na parametry hematologiczne i immunologiczne u chorych z leukopeniami; Terapia i Leki, 1987, 4-5, 95- 104.
  • A.Dominari, D.Hathaway. D.Baralt i wsp.: Thymosin alfa 1: A comprehensive review of the literaturę, World Journal of Virology, 2020 Dec., 9(5): 67-78.
  • B. Balbi, M.T. Valle, S. Oddera, L. Allegra: Thymomodulin increases release of granulocyte-macrophage colony stimulating factor and of tumour necrosis factor in vitro. European Respiratory Journal, 1992, 5: 1097-1103.
  • R. Rezzani, C. Franco, L.F. Rodella: Thymus-Pineal Gland Axis: Revisiting Its Role in Human Life and Ageing; International Journal of Molecular Science, 2020.
  • https://www.nature.com/articles/d41586-021-00367-7.
  • www.britanica.com Blood components.
  • zpe.gov.pl – budowa układu odpornościowego.
  • Encyklopedia PWN.
  • https://en.wikipedia.org/wiki/T-cell_receptor.
To top