Tymozyna i tymomodulina
Tymozyna
Tymozyna to jeden z hormonów peptydowych (białko), wytwarzanych przez grasicę, który ma działanie immunomodulujące na układ odpornościowy, czyli reguluje jego właściwe funkcjonowanie. Grasica wytwarza oprócz tymozyny również inne substancje i hormony takie tymopoetyna, tymulina czy tymostymulina – surowiczy czynnik grasicy. Tymozyna obejmuje w zasadzie kilka podobnych związków o działaniu immunomodulującym takich jak tymozyna alfa 1, tymozyna alfa 8 oraz tymozyna beta 4. Jej główną funkcją jest pobudzanie tworzenia i przyśpieszanie dojrzewania (czyli nabywania specjalizacji) limfocytów T w grasicy. Od liczby, właściwego rozwoju oraz działania limfocytów T zależy w bardzo dużym stopniu reakcja odpornościowa organizmu, a więc odporność na infekcje wywołane przez wirusy, bakterie, grzyby czy substancje toksyczne oraz co bardzo ważne zdolność organizmu do rozpoznawania, zwalczania i usuwania komórek nowotworowych. W licznych badaniach udowodniono, że niedobór tymozyny prowadzi do osłabionej reakcji układu odpornościowego.
Funkcje tymozyny
Odpowiedni poziom tymozyny w organizmie przekłada się na funkcjonowanie układu odpornościowego. Jeżeli tymozyny jest za mało to może się to przejawiać spadkiem odporności organizmu i występowaniem nawracających infekcji. Niski poziom tymozyny może być natomiast wywołany nieprawidłowym rozwojem lub przedwczesnym zanikiem grasicy albo też zaburzeniami jej funkcjonowania co w konsekwencji prowadzi do wytwarza mniejszych ilości tymozyny. Zaburzenia funkcjonowania grasicy mogą natomiast być wywołane długotrwałym lub silnym stresem, używkami czy stosowaniem niektórych leków przeciwbólowych, przeciwcukrzycowych, glikokortykosteroidów lub antybiotyków. Niski poziom tymozyny może również występować w związku z uszkodzeniem grasicy w wyniku urazu, chemioterapii lub nowotworu grasicy czyli grasiczaka. W niektórych przypadkach niski poziom tymozyny związany jest z chorobami genetycznymi, przy których dochodzi do zaniku grasicy już na etapie życia płodowego (np. zespół DiGeorge’a) co prowadzi do wrodzonego upośledzenia funkcjonowania układu odpornościowego i występujących przy tym niedoborów tymozyny. Czasami poziom tymozyny może być jednak za wysoki co również nie jest pożądanym zjawiskiem. Może do tego dojść w przypadku patologicznego rozrostu grasicy. Jeżeli w organizmie występuje zbyt wysoki poziom tymozyny może to doprowadzić do rozwoju miastenii czyli choroby o podłożu autoimmunologicznym, której objawem jest osłabienie mięśni.
Tymomodulina – ekstrakt z grasicy cielęcej
Hormony i czynniki grasicze wytwarzane przez grasicę takie jak tymozyna, tymostymulina czy surowiczy czynnik grasiczy (FST) są od lat stosowane jako leki w schorzeniach związanych z niedoborem hormonów grasicy oraz w niektórych chorobach onkologicznych, a także do wzmocnienia reakcji immunologicznej w przebiegu niektórych chorób. Jednym z pierwszych na świecie leków zawierających białka o aktywności hormonów grasiczych był preparat opracowany przez polskich naukowców, zawierający tymostymulinę (białka i polipeptydy) pochodzącą z wyciągu z grasicy cielęcej. Wywoływał on zwiększenie wytwarzania limfocytów oraz regulowanie ich dojrzewania przez co zwiększał odporność immunologiczną oraz hamował procesy autoagresji. Tymozyna alfa 1 jako lek została zatwierdzona w 2009 roku i stosowana jest w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu B (HBV), wirusowego zapalenia wątroby typu C (HCV) i niektórych nowotworów oraz w postaci injekcji jako preparat wzmacniający układu odpornościowy. Tymozyna alfa 1 została wykorzystana również jako wzmocnienie odpowiedzi na szczepienia oraz jako sposób na ograniczenie zachorowalności i śmiertelności podczas sepsy i licznych infekcji oraz jako substancja o działaniu przeciwzapalnym. Opublikowane również zostały badania postulujące, że stosowanie tymozyny alfa 1 może wpływać na poprawę wyników leczenia ciężko chorych pacjentów na Covid-19 poprzez naprawę uszkodzeń spowodowanych nadmierną aktywacją limfocytów (wpływ tymozyny alfa 1 na burzę cytokinową) a także jej udział przywróceniu niektórych funkcji immunologicznych poprzez zwiększenie aktywności grasicy. Prowadzone są też obiecujące badania pod kątem zastosowania tymozyny alfa 1 w wielu innych schorzeniach. Bezpieczństwo i tolerancja tymozyny alfa 1 zostały dobrze udokumentowane.
W sprzedaży dostępne są preparaty o statusie suplementów diety w postaci kapsułek lub tabletek dojelitowych, zawierające tymomodulinę czyli wyciąg z grasicy cielęcej bogatej w tymozynę. Działanie immunomodulacyjne tymomoduliny i jej wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego oraz zastosowanie w chorobach autoimmunologicznych zostało potwierdzone badaniami klinicznymi zarówno in vitro jak i in vivo, u dzieci, osób dorosłych oraz a szczególnie osób starszych o obniżonej odporności. Badania potwierdziły, że stosowanie tymomoduliny powoduje znaczne zwiększenie poziomu przeciwciał IgG, IgA oraz IgM w surowicy, limfocytów T oraz monocytów oraz stymuluje aktywność fagocytarną i makrofagów.
Preparaty z tymomoduliną – kryteria wyboru
Na rynku dostępnych jest kilka preparatów zawierających tymomodulinę (ekstrakt z grasicy cielęcej) w połączeniu z innymi substancjami o udowodnionym działaniu wspierającym odporność organizmu. Dostępne preparaty występują w postaci kapsułek lub tabletek dojelitowych oraz różnią się między sobą dawką ekstraktu z grasicy i pozostałymi składnikami, a więc również szerokością/kompleksowością działania a także wynikającą z tego ceną. Różnice w składzie poszczególnych preparatów są bardzo znaczące zarówno pod względem liczby składników jak ich dawek oraz jakości i pochodzenia. Dlatego przy wyborze optymalnego produktu dobrze jest porównać liczbę i dawkę poszczególnych składników aktywnych oraz cenę, ponieważ nie wszystkie oferują taką samą zawartość składników przy porównywalnej cenie. Jest to istotny czynnik wyboru ponieważ przy podobnej cenie niektóre z nich zawierają dwa razy wyższą dawkę wyciągu z grasicy oraz dodatkowe składniki wspierające naturalną odporność organizmu jak np. cynk, selen czy witaminę D3. Optymalnym rozwiązaniem może być więc wybór preparatu o wyższej dawce wyciągu z grasicy i bardziej kompleksowym składzie zawierającym nie tylko wyciąg z grasicy czy cynk oraz selen, ale również witaminę D3, którą zaleca się do codziennej suplementacji w okresie jesienno-zimowym, a więc w okresach obniżonej odporności i słabszej ekspozycji na światło słoneczne. Witamina D3 jako jedna z nielicznych substancji polecana jest też przez lekarzy onkologów pacjentom z nowotworami po leczeniu lub w przerwach między chemioterapią. Połączenie opisanych wyżej składników w jednym preparacie daje więc możliwość kompleksowego wsparcia organizmu w zwiększaniu odporności i jej regeneracji po przebytych chorobach.
Bibliografia:
- J. Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek, T. Stokłosa, Immunologia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
- A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka. Tom III. Układ naczyniowy, wyd. IX, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018.
- K. Ostrowski, W. Bem: Histologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1995.
- Nishino M., Ashiku S.K., Kocher O.L. i wsp. The thymus: a comprehensive review. RadioGraphics 2006; 26; 335–348.
- A. L. Goldstein, A. Guha, M. M. Zatz. A. White: Purification and Biological Activity of Thymosin, a Hormone of the Thymus Gland. Proceedings of the National Academy of Sciences Jul 1972,69 (7)1800-1803.
- Pica F. i wsp., Serum thymosin α 1 levels in patients with chronic inflammatory autoimmune diseases. Clin. Exp. Immunol., 2016, 186, 1: 39–45.
- A. B. Skotnicki, J. Blicharski, J. Lisiewicz i wsp.; Wpływ preparatu TFX na parametry hematologiczne i immunologiczne u chorych z leukopeniami; Terapia i Leki, 1987, 4-5, 95- 104.
- A.Dominari, D.Hathaway. D.Baralt i wsp.: Thymosin alfa 1: A comprehensive review of the literaturę, World Journal of Virology, 2020 Dec., 9(5): 67-78.
- B. Balbi, M.T. Valle, S. Oddera, L. Allegra: Thymomodulin increases release of granulocyte-macrophage colony stimulating factor and of tumour necrosis factor in vitro. European Respiratory Journal, 1992, 5: 1097-1103.
- R. Rezzani, C. Franco, L.F. Rodella: Thymus-Pineal Gland Axis: Revisiting Its Role in Human Life and Ageing; International Journal of Molecular Science, 2020.
- https://www.nature.com/articles/d41586-021-00367-7.
- www.britanica.com Blood components.
- zpe.gov.pl – budowa układu odpornościowego.
- Encyklopedia PWN.
- https://en.wikipedia.org/wiki/T-cell_receptor.